مهندسی بهداشت محیط

تماس انسان با قرص برنج مي تواند عوارض شديد و كشنده اي در برداشته باشد.

خصوصيات قرص برنج : قرص 3 گرمي است که بوي سير يا ماهي گنديده مي دهد.دارای جذب خوراكي و استنشاقي بالاو فاقد جذب پوستي می باشد.

اثرات تماس با قرص برنج:

تماس انسان با قرص برنج مي تواند عوارض شديد و كشنده اي در برداشته باشد. بر اساس گزارشات ، فسفيدها (فسفيد آلومينيوم ..) باعث تحريك شديد دستگاه گوارش ، اختلالات قلبي عروقي ، هيپوتاسيون ، شوك ، آرتيمي ، نارسايي قلبي ، ادم ريوي ، اسيدوز متابوليك ، آسيب كبدي و كليوي ، ترومبوسيتوپني و تشنج نهايتاً كما و مرگ تا 72 ساعت بعد از مصرف مي گردد.

عوارض گوارشي 5 الي 10 دقيقه پس از مصرف حادث شده و سپس ساير علائم ظاهر مي گردد تسريع در درمان حتي در بيماران به ظاهر بي علامت اهميت بارزي در بهبود بيماران دارد.

قرص برنج چيست؟

قرص برنج تركيب خطرناكي از فسفيدهاست كه جهت جلوگيري از آفت زدگي برنج انبار شده ، استفاده می شود. فسفيدها همچنين جهت دفع آفات ساير غلات انبار شده و جلوگيري از كپك زدگي و جونده كش و غير نيز مصرف مي گردد. با تماس اين ماده با رطوبت ، گاز خطرناك فسفين آزاد مي گردد كه علت اصلي سمیت بوده اين ماده بوده و هر چه اين تركيبات تازه تر باشد گاز بيشتري آزادكرده و خطرناك تر هستند.

اندامهای دارای آسیب پذیری بیشتر:دستگاههايي كه به مقدار اكسيژن بيشتري نياز دارند نسبت به اين سم حساس تر و آسيب پذير تر باشند اين ارگانها عبارتند از : مغز ، قلب و كبد و كليه

عوارض ناشي از مصرف قرص برنج يا فسفين:

عوارض حاد: استشاق فسفين باعث ايجاد سردرد ، گيجي ، خستگي، سرفه همراه با خلط ( سبز رنگ ) ، اختلال در حركت ، صحبت كردن ، تهوع و استفراغ ، درد معده اسهال ، سردرد و ...

مصرف خوراكي : تهوع ، درد معده ، استفراغ ، اسهال ، تنگي نفس ، احساس سرما ، عطش ، سردرد ، تشنج و كما مي باشد مرگ بعد از 4 روز يا حداكثر 2 هفته با نارسايي قلبي حادث مي گردد.

عوارض مزمن : كاهش اشتها ، كاهش وزن ، آنمي ، شكستگي خود بخود استخوان ، دندان درد و تورم و نكروز فك

دوز سمي : با مصرف یک چهارم قرص سميت ايجاد مي گردد.

در بزرگسالان خوردن اين ماده يكي از علل خودكشي مي باشد براي مثال شايعترين عامل خودكشي در هند خوردن يا استنشاق اتفاقي اين ماده سمي مي باشد .

درمان:

اقدامات اوليه: بعد از مشاهده علائم ، بيمار را به هواي آزاد برده و در صورت هوشياري و در صورت مصرف خوراكي ، با ايجاد تهوع سعي در خارج كردن ماده سمي از معده مي نماييم.و بیمار را به مراکز درمانی انتقال دهید.

اسامي مشابه: فسفيد آلومينيوم ، هيدروژن فسفيد ( فسفروس تري هيدريد ، فسفرتيد هيدروژن )

فسفيد آلومينيوم: در مجاوزت رطوبت و آب به فسفيد هيدروژن تبديل مي گردد.

خصوصيات فيزيكي : گازي بدون رنگ، قابل اشتغال ، بوي شبيه به ماهي گنديده ، حلاليت مناسب در آب و الكل به صورت قرص يا پودر رد بازار يافت مي شود.

سميت: گازي با سميت بالا كه بر سيستم گوارشي و سيستم اعصاب اثر مي گذارد.

فسفين بعنوان يك حشره كش باي جلوگيري از آلودگي غلات ف خوراك دام ، تنباكو استفاده مي گردد كه به صورت قرصهاي فسفيد ( فسفيد روي ، فسفيد كلسيم و فسفيد آلومينيوم ) كه مرسوم به قرص برنج مي باشد موجود است.

اين ماده سمي به راحتي جذب گوارشي گشته و بعد از حل شدن در مايعات بدن ، به صورت ماده سمي فسفين در مي آيد ساير متابوليك ها عبارتتند از فسفريك اسيد ، فسفات ، كه از طريق ريه رفع مي گردند.

عوارض جانبي از ساعات اوليه بعد از استنشاق فسفين نمايان مي گردد طبق مطالعات انجام شده در 92 درصد مصرف كننده آلومينيوم فسفيد ، 66 مورد مرگ ( 72%) مشاهده گرديد كه 60 نفر در ساعات اوليه بعد از مصرف اين ماده فوت شده اند.

عوارض مزمن عبارتند از آنمي ، برونشيت ، اختلال گوارشي ، نارسايي ريه عدم تعادل در تكلم و حركت.

عوارض جانبي:

الف- قلبي عروقي:

تپش قلب ، افت فشارخون ، عدم فعاليت ماهيچه قلب ، نارسايي احتمالي قلب و شوك كه از عوارض كشنده ناشي از مصرف فسفين مي باشد.

تپش قلب : در تحقيق ديگري كه انجام گرديد 54% از موارد بررسي شده دچار اين مشكل گرديده اند ( تاكي كاردي)

درمان: مصرف سولفات منيزيم وريدي

افت فشارخون : كاهش فشارخون در 35% موارد مسموميت با آلومينيوم فسفيد مشاهده شده است.

ب- ريوي :

تحريك غشا موكوسي دهان ، گلو ، مجاري تنفسي كه باعث تنگي نفس ، تنفس ضعيف و سطحي ، سرفه و در نهايت ادم ريه

آسيب ريوي حاد: آسيب ريه با استنشاق گاز فسفين ايجاد مي گردد كه با ادم ريه همراه است كه 8% از مسمومين دچار اين عارضه گشته اند.

تمام افراد متوفي در اثر مسموميت با گاز فسفين دچار ادم ريه شده اند.

ج- گوارشي:

تهوع ، استفراغ ، درد معده ، اسهال

تهوع : تهوع و استفراغ بعد از مصرف خوراكي فسفيد آلومينيوم ايجاد مي شود. تمام افراد كه اين ماده را مصرف كرده اند دچار عارضه فوق شده اند.

-درد معده: 60% از مسمومين با اين سم دچار درد معده شده اند.

-اسهال: در 60% موارد مشاهده شده است.

ـ كبدي

-كليه

- اسيدوز

- هماتولوژي

- پوستي : تعريق ، زردي ، سيانوز ، پوست

- ساير عوارض

-كاهش قند خون: قند خون بشدت پايين آمده 30واحد بعد از 11 روز در بيمار مشاهده شده است.

-كاهش پتاسيم

-تناسلي: هنوز مشخص نگرديده است.

-كارسينوژن: در انسان باعث افزايش تومورها لنفوم مي گردد.

دستور العمل سازمان نایوش برای کاهش سیلیکا درمحیط کار وجلوگیری از فوت کارگران به علت ابتلا به تنگي نفس شامل موارد زیر می باشد :

1 - جایگزین کردن استفاده از سیلیکا و شن و ماسه با سایر موادی که یک درصد سیلیکا در آن وجود داشته باشد .خطر ابتلا به کارگرانی که از سیلیکا در عملیات بلاستینگ استفاده میکنند بسیار بالاست و کنترل آن هم مشکل به نظر میرسد، برای این منظور سازمان از سال 1974 به بعد، نایوش پیشنهاد کرده که مصرف موادی که دارای سیلیکا و ماسه بیشتر از یک درصد هستند ممنوع شود .

2 -برای کنترل عوارض بیماریهای مربوط به سیلیس از سیستم تهویه موضعی وعمومی طبق متد نایوش 7500,7602 استفاده شود .

3 - استفاده از روشهای کاهش آلودگی مانند تعمیر ونگهداری به موقع ماشین آلات ،تمیز کردن ادوات وسایل مربوطه،استفاده از کابینتهای بسته برای کاهش پراکندگی سیلیس.ماشینهای تمیز کننده در کارگاههای که عملیات بلاستینگ انجام میشود باید بکار گرفته شود .افرادی که با سیلیس کار میکنند باید از پوششهای مناسب وppe مناسب این کار استفاده نمایند .اطاقهای بلاستینگ باید دارای سیستم تهویه مناسب بوده وروشنایی لازم نیز لحاظ شود ضمنا تمامی افراد با وجود سیستم تهویه باید از وسایل حفاظت فردی مناسب در حین کار استفاده نمایند .هیچ گونه درز وشکافی در دیواره وسقف این اتاقها نباید وجود داشته وسیستم تهویه نیز کارایی وربایش لازم را داشته باشد .استفاده مجدد از سیلیکای مصرف شده با توجه به این که ابعاد ذرات آن کوچکتر شده است توصیه نمیشود سیلیس مصرف شده می بایست با احتیاط جمع آوری وبه محل مناسب جهت دفن فرستاده شود .

4 - رعایت موارد بهداشتی حین کار وهر چه در معرض بودن کمتر .تمامی افرادی که با سیلیس سروکار دارند باید قبل از غذا دستهای خود را کاملا با آب وصابون بشویند و در حین کار هر گونه خوردن ،آشامیدن وسیگار کشیدن ممنوع است .کارگران باید پس از اتمام روزانه کار حمام کرده وسپس با لباسهای پاک محل کار خود را ترک نمایند .خودروهای این افراد نیز باید در محل دورتری از محوطه عملیات پارک شود .

5 - استفاده از لباسهای یکبار مصرف وقابل شستشو درمحل کار-استفاده از لباسهای بلاستینگ در منزل یا محل کار به هیچ عنوان جایز نیست .
6 - دوش گرفتن روزانه بعد از اتمام کار وتعویض لباس بعد از ترک محل کار بدین معنی که از انتقال آلودگی به منزل ،خودرو و.. جلوگیری شود .
استفاده از ماسکهای تنفسی مناسب تایید شده توسط مراکز مجاز-استفاده از وسایل حفاظت فردی به تنهایی برای عملیات بلاستینگ کافی نیست وباید از تهویه مناسب نیز بهره گرفت .
• آموزش نحوه کار درست با ابزار وسایل درحین کار
• استفاده درست از ماسک ووسایل حفاظت فردی
. بازرسی مرتب روزانه از وسایل وادوات کار
• آزمایش صحت وسایل حفاظت فردی
• بازرسی نگهداری وتعمیر درست وسایل
• انبار داری ایمن سیلیس
• وسایل حفاظت فردی باید دارای استاندارد لازم باشند .

7 - معاینات منظم دوره ای برای کارگران وافراد در معرض سیلیکا

• آزمایشات قبل از استخدام ودوره ای حداقل هر سه سال
• افراد مشکوک بلافاصله به مراکز درمانی اعزام شوند
• بررسی سوابق شغلی ومدارک پزشکی کارکنان ونیز بیماریهای ریوی پرسنل
• اسپیرومتری ورادیولوژی وآزمایشات خون
• بررسی بیماری سل در این افراد

8 - نصب تابلوهای هشداردهنده وبهداشتی درمحلهایی که افراد در معرض سیلیس هستند .
9 - آموزش مداوم به کارگران در مورد شناخت علایم ،نشانه ها وعوارض مربوط به سیلیکا

• اطلاع رسانی در مورد خطرات بالقوه وبیماری سیلیکوزیس ونحوه پیشگیری از این بیماری
• آمار افراد مبتلا به سیلیکوزیس سل و... به پرسنل داده شود
• نصب دستور العمل ونحوه کار ایمن با سیلیس در محل کار
• استفاده از MSDS در محل کار و آموزش به کارگران درمورد نحوه استفاده آن
• برگزاری کارگاههای آموزشی
• نحوه گزارش موارد مشکوک اقدامات کنترلی وپیشگیرانه

10 - گزارش سریع موارد مشکوک ابتلا به سیلیکوزیس وبیماریهای مربوطه به مراکز درمانی
11 - وسایل وتجهیزات کار با سیلیس چون با سیستم هوای فشرده کار میکنند باید موارد زیر در آنها رعایت شود.

• داشتن گواهی سلامت فنی از مراکز بازرسی فنی برای مخازن تحت فشار
• بررسی تمامی رابطها و بستها قبل از شروع بکار
• استفاده از سیستم قطع کن خودکار در نازل پاشنده سیلیس
• سالم بودن تمامی گیجها ومانومتر ها
• مخزن سیلیس باید سالم بوده وعاری از هرگونه خوردگی ،پوسیدگی باشد .
• نحوه ریختن سیلیس داخل مخزن کاملا خودکار بوده ودستی نباشد .
• به جای سیلیس می توان از از ساینده های دیگر مانند گرانول اکسید آلومینیوم – ذرات آهن لعاب دار –ذرات چدن چکش خوار وذرات سنباده استفاده نمود .
• قطعاتی که خیلی بزرگ نیستند و امکان جابجایی آنها مقدور است را باید در داخل سالن محصور سند بلاست نمود .
• سالن بایستی به نحوی باشد که رانش هوا از سمت بالا به پایین انجام شود بدین معنی که ضریب خروجی هوا به میزانی باشد تا باعث فشار منفی کمی در سالن سند بلاست گردد تا هوای تازه بتواند از بالا وارد سالن شده و آلودگی از منافذ سالن به بیرون انتشار نیابد .در کف سالن ویا دو طرف دیوار سالن درمجاری کف که در مسیر هوای خروجی به هوای آزاد است جریان هوای آلوده باید از فیلتر های موثر پارچه ای یا از سیلیکون یا رسوب دهنده های الکترو استاتیک عبور یابد تا مواد ساینده گرفته شود وبرای استفاده مجدد در مخزنی که در زیر سالن سند بلاست قرار داده میشود جمع آوری گردد .
• محلهایی که تاسیسات ثابت مانند بویلر ها مخازن سوخت ویا لوله کشی ها قرار دارد محدوده سند بلاست کاری بایستی با اسکلت بندی وچادر کشی محصور گردد .
• اپراتور سند بلاست کار بایستی مجهز به وسایل حفاظت فردی شامل کلاهخود مخصوص سند بلاست ، لباس کار با پیش بند مقاوم، چکمه لاستیکی و دستکش ساق بلند باشد .
• کلاه سند بلاست کار نباید در اختیار فرد دیگری باشد .شیلنگ هوا رسانی کلاه سند بلاست کار بایستی به منبع هوای سالمی متصل شود که دبی هوا رسانی آن کمتر از 17%متر مکعب دردقیقه نباشد .
• مراقبتهای دوره ای برای نگهداری تجهیزات و وسایل وسیستم های تهویه و وسایل حفاظت فردی بعمل آید و مخازن تحت فشار کمپرسور و مخلوط کن سالانه بکبار تحت فشار تست هیدورستاتیک واقع شود .ساعت کار سند بلاست کار درهر شبانه روز باید کمتر از 8 ساعت بوده واپراتور نباید بیش از 40 دقیقه بطور مداوم در داخل سالن سند بلاست کار نماید و در مدتی که به تناوب سندبلاست کار در سالن کار مینماید به توسط شخص دیگری که در خارج از سالن باشد مورد مراقبت قرار میگرد .توزیع نور مناسب در سالن وسیستم ارتباط تلفنی یا صوتی بین مراقب و فرد سند بلاست کار الزامیست .در صورتیکه جهت تامین روشنایی نتوان از فشار برق تا 50 ولت استفاده نمود برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی افراد لازم است مقررات ایمنی استفاده از ولتاژ وسیستم ارتینگ برای وسایل الکتریکی لحاظ شود .
• افرادی که در نزدیک سالن سند بلاست می باشند وافراد دیگری که در محلهایی به نحوی در معرض استنشاق غبارات ناشی از سند بلاست کاری قرار دارند بایستی از فیلتر تنفسی مناسب استفاده نمایند .
• آزمایشهای پزشکی شامل عکس از ریه ها واسپیرومتری برای سند بلاست کاران سالی یکبار الزامیست بایستی در پرونده پزشکی آنها نتایج ثبت شود ودر صورت بروز علایمی دال بر بیماری شغلی، کار آنان بایستی عوض شود .
• به منظور جلوگیری از عوارض ناشی از الکتریسیته ساکن هنگام عبور مواد ساینده از لوله رابط به نازل ،جریان ایجاد شده توسط سیم ارت بایستی به زمین منتقل شود تا از ترکیدن لوله رابط یا ایجاد شوک الکتریکی به سند بلاست کار جلوگیری شود .
• پس از پایان کار در هرشیفت کارگر سند بلاست کننده بایستی وسایل حفاظت فردی خود را تمیز نموده و برای شیفت بعد آماده در قفسه مربوط به خود قرار دهد و با استحمام و تعویض لباس آلودگی را از خود دور نموده باشد .
• در صورت انجام کار در ارتفاع مقررات مربوط به داربستها واستفاده از کمربند ایمنی الزامیست .
• مدیر واحد بایستی شخصی را جهت نظارت بر کار کارگاههای سند بلاست تعیین نماید تا مقررات فوق را کنترل نماید .
• شخص مذکور قبل از شروع کار تمامی موارد ایمنی از جمله وضعیت شیلنگها ،رابطها و بستها را بازدید و در صورت اطمینان از سلامت آنها اجازه کار را صادر نماید .
• اپراتور سند بلاست بایستی دوره آموزشی ایمنی را گذرانده باشد وتجربه لازم در بستن سریع هنگام موارد اضطراری شیر مخلوط کن هوا ومواد ساینده که فشاری بین 5/5 تا 5/6 KGF/CM2 دارا است داشته باشد .
• نازل سند بلاست برای جلوگیری از بروز حوادث احتمالی زمانی که اپراتور دچار حادثه گردیده باید بطور خود کار با برداشتن دست از روی آن توسط قطع کن خودکار قطع شود .

بهداشت محیط, کنترل عواملی از محیط زندگی انسانی است که بنحوی روی سلامتی جسمی, روحی و روانی افراد اثرمی گذارد,عواملی که هرکدام نقش حیاتی در زندگی روزمره دارند و بعد از وقوع حوادث غیرمترقبه مثل سیل وزلزله...کنترل این عوامل ازدست مسئولین خارج شده وشرایط خطرناک وجدیدی بوجودمی آید که سلامتی مردم را بطور جدی درمعرض تهدید قرار می دهد.عوامل واز مهمترین فاکتورهای بهداشت محیطی دراینگونه بحرانها،موضوع تامین آب اشامیدنی سالم وبهداشتی است

قطع آب لوله کشی شهری و بدنبال آن عدم دسترسی مردم به آب سالم, تخریب شبکه های جمع آوری فاضلاب واحتمال اختلاط منابع آب وفاضلاب, عدم جمع آوری زباله های شهری و بیمارستانی و مختل شدن نظافت شهری, عدم جمع آوری و دفن بموقع اجساد انسانی و حیوانی, در دسترس نبودن سرویس های بهداشتی مناسب و کافی و همچنین اقلام بهداشتی مورد نیاز از قبیل صابون, تاید, شامپو، مواد گندزدا و کیسه های زباله و سطل های زباله و..., فساد مواد غذایی بدلیل قطع برق سردخانه ها و تخریب انبارها و سردخانه های مواد غذایی, فقدان سر پناه و منزل مناسب و استنشاق گرد وغبار ناشی از آوارها, افزایش حشرات و جوندگان ناقل در منطقه، بدلیل ایجاد شرایط مطلوب برای رشد و تولید و تکثیر آنها، بخصوص در شهری که سابقه شیوع بیماری ناشی از اینگونه حشرات وجود داردو در نهایت مختل شدن سیستم ارائه خدمات بهداشتی از جمله عواملی هستند که بطور جدی سلامت مردم را بعد از حادثه تهدید می نمایند.

توجه خاص به فاکتورهای بهداشت محیطی بعدازعملیات امداد ونجات,ازمهمترین نگرانیهاواولویتهای مسئولین بهداشتی بعدازوقوع بحران می باشد تا بتوانند مدیریت موفقی را با تکیه برتجارب وبرنامه ریزی مناسب خود اعمال کنند در بین40نوع بلایای طبیعی شناخته شده در سطح جهان تا بحال 31مورد أن در ایران اتفاق افتاده است. بعد از وقوع حوادث غیر مترقبه بخصوص سیل و زلزله, بیش از هر چیزی در ابتدا زنده ماندن مردم وعملیات امداد و نجات, و درادامه حفظ سلامتی مردم بخصوص سلامتی کودکان و خانمها وکنترل وضعیت بهداشت محیط و تسلط بر وضع جدید حائز اهمیت است و بی توجهی به آنها سلامتی مردم را بشدت تهدید می نماید.به همین علت باید در طرحها و برنامه های تعریف شده برای شرایط اضطراری بخوبی موضوعات بهداشت محیط مثل تامین آب سالم و کافی, توجه به دفع بهداشتی فاضلاب و مدفوع, مبارزه با حشرات و جوندگان, تامین غذای سالم, تامین اقلام بهداشتی مورد نیاز, دفن اجساد بجای مانده از حادثه, نظافت شهری و ایجاد سر پناه مناسب, آموزش بهداشت مورد توجه قرار گیرند و مسئولیت هر کدام از موارد فوق و کسانی که انجام آنها را بر عهده دارند بطور دقیق تعریف شود تا بدینوسیله از تکرار و انجام کارهای موازی و رها شدن بعضی کارهای دیگر جلوگیری شود

.اهمیت آب با توجه به استعداد آن در انتشار بیماریها، بسیار زیاد است و کمتر سرمایه گذاری مانند تامین آب سالم می تواند نتایج بهداشتی بسیار مطلوب و وسیع در پی داشته باشد،به نحوی که وفور یا کمبود آب سالم میتواند به معنای سعادت یا فقر و زندگی یا مرگ و حتی عامل بروز جنگ باشد. اگر آب مصرفی بعد از حادثه آلوده باشد می تواند منجر به شیوع اپیدمیهای خطر ناکی در منطقه شود و حادثه ای درد ناکتر را در پی داشته باشدبا پیش بینی یک حادثه لازم است تا حداکثر امکان, آب سالم تهیه و ذخیره شود تادر زمان بروز حادثه بدقت و حساب شده بین نیازمندان توزیع شود . در چنین شرایطی استفاده از ظروف آب بسته بندی شده یک تا چند لیتری پلاستیکی سبب میشود در شرایط حادثه بتوان بهترو آسانتر و آب سالمتری را بین نیازمندان توزیع کردو حتی سهمیه هر خانواده را به ایشان تحویل داد.بهتر است در این شرایط هر آب دیگری که قرار است استفاده شود ,ابتدا ده دقیقه جوشانده شده ویا کلرزنی شود ,وبعد مصرف شود. لازم است علاوه بر آب به مقدار کافی قرص کلرویا ترکیبات مناسب آن نیز برای شرایط اضطراری جهت کلرزنی آب شرب ذخیره شود.

هر خانواده ای وابسته به سن ، شرایط فیزیکی و فعالیتها و شرایط آب و هوائی منطقه خود مقادیر مختلفی آب نیاز دارد که باید برای شرایط خاص ذخیره نماید . ولی بطور متوسط ذخیره 4 لیتر آب در روز به ازای هر نفر مناسب است . در چنین شرایطی باید کمتر و به اندازه نیاز برای نوشیدن استفاده نمود و بیشتر برای روزهای بعد ذخیره کرد و برای رسیدن به این منظور باید به مردم آموزش داد تا بتوانند درست و به اندازه مصرف کردن را برای مدتی تحمل و رعایت نمایند.

بهتر است ظروف ذخیره آب در مکانی تاریک ، خنک و بابر چسب اطلاعاتی مناسب وکلر کافی در دسترس برای گند زدائی آب نگهداری شود.

برنامه ریزی لازم جهت ذخیره آب کافی قبل از وقوع حوادث غیر مترقبه در مقیاس کوچک و بزرگ ،برای چنین شرایطی یکی از فاکتورهای مهم است که باید در اماکن مختلفی در سطخ شهر این ذخیره سازی انجام شود چون انتظار نداریم تمام مخازن ذخیره طی حادثه آسیب ببینند و نابود شوند چون ساختمان مخازن ذخیره آب باید از استحکام لازم در مقابل حوادث برخوردار باشند.موقعیت مکانی و پراکندگی این مخازن باید به گونه ایی باشد که برای شرایط خاص در دسترس و قابل استفاده باشندو بتوانند آب مصرفی ده روز جمعیت تحت پوشش خود را در زمان وقوع حوادث تامین نماید. از طرفی شناسائی دقیق کمیت و کیفیت تمام منابع آب, درهرشهرومنطقه ایی اعم از منابع آبهای سطحی (رودخانه ها,دریاچه ها)و زیر زمینی(چاه ,چشمه ,قنات و...) ومنابع آب شور ,حتی تا شعاع 50کیلومتری متناسب با نیاز پیش بینی شده ، ضروری است تا در شرایط اضطرار بتوان از آنها به جای منابع آب خسارت دیده داخل شهر استفاده نمود

همیشه و تحت هر شرایطی نیاز به آب شیرین و سالم برای نوشیدن وجود دارد. انسان برای چندین روز ممکن است بدون غذا زندگی کند اما بدون آب هرگز نمیتواند به حیات خود ادامه دهد . به همین دلیل یکی از اولویتهای مهم و اصلی تدارکات و امداد رسانی به حادثه دیدگان تهیه و تامین آب شرب مصرفی آنهاست و به همین علت سلامت آب و حفاظت از منابع آب برای جلوگیری از هر حادثه احتمالی ،حتی عملیات خرابکاری دیگران لازم و ضروری است و همانطور که تامین آب شرب برای افراد شرکت کننده در یک عملیات نظامی از مهمترین و اولین وظیفه لجستیک هر یگان است ، در یک حادثه غیر مترقبه نیز تامین آب سالم برای حفظ سلامتی و بقا مردم ضروری است و در این شرایط نیازمند برنامه ریزی مناسبی هستیم که فورا عملی و قابل اجرا باشد.

در بسیاری از شرایط اضطراری که بوقوع می پیوندد ممکن است برای استفاده از منابع آب در دسترسی که بعضا” آبهای سطحی هستند و یا منابع آب شور نیازمند تصفیه خانه های سیاری باشیم که بتوانند در اسرع وقت آب را تصفیه ودر اختیار مصرف کننده گان قرار دهند .امروزه کاربرد دستگاههای تصفیه آب به روش اسسمز معکوس جایگاه خاصی پیدا کرده اند و با قابلیتهای بالائی که دارند توانسته اند نیاز نیروهای نظامی را در شرایط مختلف تامین کنند و تابحال جایگزین مناسبتر برای آنها یافت نشده است و همین روش را می توان در شرایط اضطراری راه اندازی و بکار گیری نمود و به کمک آن آب شرب مصرفی مردم را تهیه نمود این روش به علت دارا بودن غشا نیمه تراوا می تواند انواع آلاینده های آب مثل مواد آلی ، باکتریها و ویروسها و سموم و عناصرجزئی، هیدروکربنها و نمکهای محلول را حذف نماید و روش مطمئنی در حوادث بیولوژیکی احتمالی در آینده است و خود ازحفاظت کافی برخوردار است، در شرایطی که حادثه ای نباشد, آب بعد از صاف سازی در تصفیه خانه ها و بعد از گندزدائی قابل شرب است ولی زمانی که حادثه ایی ناشی از انتشار عوامل NBC اتفاق افتد لازم است آب بعد از فیلتر شدن با گذراندن فرایند تصفیه ریورس اسمز و سپس بسترهای کربن فعال و گند زدائی مصرف شود تا از این طریق از عدم وجود آلودگی در آب اطمینان حاصل شود .

روش اسمزمعکوس در شرایط آب و هوائی مختلف وبرای تصفیه انواع آبهای با کیفیت متفاوت کاربرد دارد و در طول شبانه روز قابل استفاده بوده و قابلیت جابجائی و تحرک بالائی دارد و از وزن و اندازه مناسبی برخوردار است وتکنولوژی آن به روز و بهره برداری و نگهداری از آن آسان است.

روشهای مختلف و نکاتی که جهت تهیه آب شرب در شرایط اضطراری به ما کمک می کند و توصیه شده اند عبارتند از :

1-تامین ودخیره ساری کافی آبهای بسته بندی شده استاندارد در حجمهای مختلف که لازم است برای شرب خنک هم باشد.

2- استفاده از منابع آب ذخیره شده در سطح شهر بعدازکنترل و اطمینان از سالم بودن آن و در صورت لزوم جیره بندی کردن آب شرب متناسب با جمعیت و میزان آب در دسترس .

3- استفاده از منابع آبهای زیر زمینی برای شرب بعد از گند زدائی با کلر ودر صورت اطمینان از عدم آلودگی آن.

4-استفاده از دستگاههای متحرک تصفیه آب به روش اسمز معکوس جهت تصفیه آب منابع آبهای سطحی و منابع آب شوردر صورت لزوم .

5- استفاده از روش تقطیر گودالی و و روشهای تقطیری ساده برای تهیه مقادیر کم آب شرب

6- فراهم کردن شرایط مناسب به گونه ای که مصرف آب به حداقل برسد مثلا” با دادن آموزش به مردم که غیر مستقیم در مصرف آب تاثیر زیادی دارد .

7- برنامه ریزی یرای بهبود و اصلاح و تسهیل فعالیتهای آبرسانی در مراکزی که مردم مستقر شده اند.

8-کنترل مستمر و نظارت بر کیفیت آب شرب مصرفی مردم با گندزدائی و کلرزنی و کلرسنجی و انجام آزمونهای میکروبی آب در شرایط مناسب.

9-پیش بینی و ذخیره دستکاه کلرزن وتجهیزات ولوازم یدکی کافی برای جایگزین کردن با تجهیزات نابود شده که در سرعت عمل و رفع اشکالات و خرابیها ی بوجود آمده وراه انداری سریع شبکه أبرسانی بسیار موثر است .

10-مصرف زیاد کلر توسط آب هنگام گند زدائی ،زنگ خطر و چراغ قرمز و ممنوعیت استفاده از آن آب را می رساند و وجود کلر باقی مانده کافی (حداقل نیم میلی گرم در لیتر)بعد از زمان تماس حداقل نیم ساعت چراغ سبز استفاده از آب جهت شرب می باشد .

11-دقت کافی درشناسائئ وانتخاب منابع آب وکمیت وکیفیت آب آنها و روش مناسب تهیه وتصفیه آب قبل از حوادث عیر مترقبه ,به نحوی که دسترسی سریع به آب سالم در مواقع لزوم امکان پذیر باشد

12-در شرایطی که احتمال حملات اتمی وجود دارد به همان نسبت منابع آبهای سطحی هم آلوده می شوند .در چنن شرایطی بهترین کار استفاده از آب چاهها و چشمه های حفاظت شده و مطمئن می باشددر غیر این صورت باید آب از مناطق دور دست که آلوده نشده اند تهیه شودو یا باید از بطریهای آب آماده استفاده کرد

13- ساخت وساز مخازن ذخیره آب ,تصفیه خانه ها و شبکه های آبرسانی و ایستگاهای پمپاژ آب باید از استحکام لازم در مقابل حوادث احتمالی برخوردار باشندوضمنا باید ساخت و ساز تاسیسات آبی در اماکنی باشد که از تهدیدات طبیعی احتمالی دور بوده و با پیش بینی لازم, آسیب پذیری آنها در مقابل حوادث به حداقل ممکن برسد.

14-ایجاد سطح سلامت مناسب در هر شرایطی بخصوص شرایط اضطرار با تامین أب سالم و رعایت اصول بهداشت محیط ممکن است.

دي اكسين‌ها دسته اي از آلاينده‌هاي شيميايي محيط زيست هستند كه طي فرآيند احتراق از قبيل سوختن ضایعات ، آتش سوزي جنگل‌ها، سوختن ضایعات باغي، همچنين طي فرآيندهاي صنعتي مانند سفيد سازي خمير كاغذ و تهيه علف‌كش‌ها ايجاد مي‌گردد.

خطرناك‌ترين ماده از اين دسته مواد 2، 3، 7 و 8 – تتراكلرو دي بنزو پارا دي‌اكسين است (TCDD). در واقع اين تركيب سمي‌ترين و خطرناك‌ترين آلاينده شناخته شده محيط زيست است.
تركيبات دي‌اكسين‌ها تا دماي 1300 درجه فارنهايت (700 درجه سانتي‌گراد) پايدار هستند و در دماي بالاتر از اين ميزان تجزيه مي‌شوند. لذا هر گونه احتراق ناقص ضایعات مي‌تواند توليد اين آلاينده‌ها را در پي داشته باشد. دي اكسين‌ها و فورانها مشتمل بر 210 تركيب هستند كه 75 تركيب از آنها وابسته به خانواده دي اكسين‌ها و 135 تركيب وابسته به فورانها مي‌باشد.
ضایعاتی كه در تركيب خود داراي كلر باشند، به هنگام سوختن، دي‌اكسين توليد مي‌كنند، مثال بارزي از اين گونه مواد، مواد PVCپلي‌وينيل كلرايد) هستند مانند لوله هاي پليكا).
مطالعات بيوشيميايي نشان دهنده اين است كه دي‌اكسين‌ها همانند هورمون‌هاي قوي محيطي عمل مي‌كنند. اين مواد چربي دوست شبيه به استروئيدهاي طبيعي از غشاء سلولي عبور كرده و به يك گيرنده پروتئيني در سيتوپلاسم متصل مي‌گردند. سپس كمپلكس دي‌اكسين به هسته سلول منتقل شده و در آنجا به DNA متصل مي‌گردند و به اين وسيله ژن‌هايي را كه محصولات آنها در طيف وسيعي از اعمال زيستي دخالت دارند فعال مي‌سازند.
دي‌اكسين‌ها بر خلاف يك هورمون طبيعي در برابر تخريب متابوليكي مقاوم بود و ميل تركيبي شديد و غير عادي به گيرنده خود دارند.
اين تركيبات از طرف آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان، آژانس حفاظت از محيط زيست و انستيتو ملي بهداشت و ايمني به عنوان ماده سرطان‌زاي احتمالي طبقه بندي شده‌اند.
شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد تماس با اين تركيبات ميزان هورمون‌هاي جنسي مذكر و ميل جنسي را كاهش داده و ريسك بيماري ديابت را افزايش مي‌دهد.
مطالعات نشان مي‌دهد كه در نوزاد انسان، دي‌اكسين‌ها تاثيراتي بر رشد فيزيكي، جنسي و شناختي دارند. شواهدي دال بر تغييرات ميزان هورمون‌هاي تيروئيدي، افزايش بروز خونريزي داخل جمجمه و سركوب ايمني در دوران شيرخوارگي وجود دارد.
همچنين اين نگراني وجود دارد كه دي‌اكسين‌ها در ظهور بيماري‌هاي عفوني نيز نقش داشته باشند.
علائم حاد تماس با دي‌اكسين‌ها شامل استفراغ، سردرد، علائم سوزش چشم و پوست و دستگاه تنفس مي‌باشد و ممكن است منجر به تعريق و كم شدن آب بدن، از دست دادن وزن بدن، افزايش دماي بدن و سختي تنفس و فساد بافت چربي كبد شوند.
تماس كوتاه مدت انسان با مقادير بالاي دي‌اكسين‌ها موجب آسيب‌هاي پوستي و تيره شدن ناهمگون پوست و اختلال در فعاليت‌هاي كبدي مي‌شود.
تماس‌هاي طولاني مدت باعث نقص سيستم ايمني بدن، اختلال سيستم عصبي، غدد درون ريز و عملكرد نامناسب سيستم تناسلي مي‌گردد. سرطان ناشي از دي‌اكسين‌ها در غلظت بيش از 100 نانوگرم بر كيلوگرم ظاهر مي‌شود. اين مقدار حدود 8 برابر غلظت متداول آن است.
جهت كاهش دي‌اكسين‌ها در طبيعت بايد اكيدا از سوخت ناقص زباله در حرارت كمتر از 1300 درجه فارنهايت جلوگيري كرد.
زايدات پلاستيكي به هنگام سوختن ناقص بيشترين ميزان دي‌اكسين و فوران را توليد مي‌كنند.
از آنجا كه اثر سميت اين مواد 10000 برابر قوي تر از سيانور است، هرگامي جهت كاهش توليد اين مواد سمي، حركتي در جهت بهبود وضعيت محيط زيست به شمار مي‌آيد.
به طور مثال گزارشاتي از وجود مقادير زياد دي‌اكسين‌ها در گوشت مرغ و تخم‌مرغ در بلژيك وجود دارد. تصور مي‌شود دليل اين امر، وجود اين آلاينده در تغذيه طيور بوده باشد.
مورد ديگري از آلودگي غذايي با دي‌اكسين در آمريكا در سال 1997 اتفاق افتاد كه در آن مرغ، تخم مرغ و گونه‌هايي از ماهي آلوده به دي‌اكسين‌ها گزارش شده بود.
چناچه تلاشي جهت كاهش پديده سوزاندن غير اصولي زايدات به عمل نيايد، پيدايش اين دسته از آلاينده‌ها در هواي تنفسي، غذاي مصرفي، آب و خاك در سراسر جهان دور از ذهن به نظر نمي‌آيد.
بنابراين سوزاندن زايدات بايد بر اساس نوع تركيبات با دماي كافي، زمان ماند كافي و با وجود تجهيزات كنترل آلودگي هوا و خاكستر صورت پذيرد زيرا هرگونه احتراق خارج از تدابير زيست محيطي، احتمال توليد آلاينده‌ها را در پي خواهد داشت. نبايد فراموش كرد كه دوز آلايندگي اين تركيبات در حد چند قسمت در هر ميليارد جزء هواست. لذا توجه عمومي به فرآيندهاي احتراق غير اصولي در محيط زيست، كاهش توليد آلاينده‌هاي سرطان‌زا را به دنبال خواهد داشت.

موش پستانداري است كوچك از راسته جوندگان كه از دير باز با محيط زندگي انسانها سازگار بوده و علاوه بر آوردن خسارت به منابع غذايي و پايين آوردن ارزش آنها در انتشار و انتقال بيماريها نقش داشته و دارد.

انواع موش:

سه گونه از موشها كه اهميت بهداشتي دارند عبارتند از :

موش خانگي : موشي است با دم دراز ، چشمهاي درشت و لاله گوش نسبتاً بزرگ كه در سوراخها و شكافهاي موجود در خانه ها لانه گزيده و در اماكن انساني زياد ديده مي شود.

موش سقف يا بام:

كه به موش سياه يا قهوه اي يا موش كشتي معروف است و در داخل ديوارها ، سقف خانه ها ، محلهاي نگهداري مواد غذايي ، انبارها و بازار ها و وسايل حمل و نقل مواد غذايي لانه مي سازد.

موش فاضلاب يا موش رودي:

موشي است با جثه نسبتاً بزرگ كه در انبارها ، كشتارگاهها و اطراف مجاري فاضلاب لانه مي سازد.

عادات و رفتار:

موشها به محيط هاي ساكت و تاريك كه حرارت معين و ثابت و همچنين رطوبت نسبي داشته باشد علاقمند هستند.

موشها معمولاً روزها در لانه استراحت و شبها براي تغذيه بيرون مي آيند.

موشها حس بويايي فوق العاده اي دارند. فصل زاد و ولد موشها بهار و پائيز است. توليد مثل موشها سريع و در طول يكسال 5 بار و هر بار 6 تا 12 بچه به دنيا مي آورند كه بچه ها در 3 ماهگي قادر به توليد مثل هستند. و در شرايط مناسب و بدون مرگ و مير جمعيت شان در سال به 500 عدد و در سه سال به بيش از سه ميليون قطعه مي رسد و تنها شرايط نامناسب به شدت از جميعت آنها مي كاهد.

چون دندانهاي اين حيوان مقل ساير جوندگان رشد دائمي دارد براي جلوگيري از شرد بيش از حد دندانها مجبور است كه دندانهاي خود را با جويدن چيزهاي نسبتاً سخت از قبيل دانه ها و حبوبات بفرسايد.

موشهاي نر حداقل يكبار در روز محيط اطراف خود را بازرسي مي كنند و چنانچه تغييراتي در محيط مشاهده نمودند بلافاصله لانه خود را معدوم و جاي ديگري را براي خود آماده مي كنند.

اهميت بهداشتي مبارزه با موش ها:

موشها مخزن بسياري از بيماريها هستند و مي توانند 35 بيماري مختلف را به انسان منتقل كنند كه اين بيماريها عبارتند از : طاعون ، تيفوس لپتوسپيروزيس ، حصبه ، يرسينيوزيس توكسوپلاسموزيس تب راجعه، تولارمي، سالك و غيره

آلودگي مواد غذايي به ادرار و مدفوع موش ، گاز گرفتگي توسط موش و گزيدگي انسان توسط انگل هاي خارجي موجود در بدن موشها ( مثل كك) موجب ابتلاي انسان به اين بيماريها ميگردد.

روش هاي مبارزه با موش:

روش فيزيكي:

-تله گذاري

-اقدامات بهسازي و بهداشتي

-استفاده از امواج مافوق صوت اولتراسونيك كه با توليد امواج صوتي كه جوندگان نسبت به آن حساس مي باشند باعث دور شدن و فرار اين موجودات به محدوده خارج از تاثير امواج ميگردد.

-در مبارزه با موشها موثرترين راه بهسازي محيط است . موش براي توليد مثل و ازدياد جمعيت احتياج به غذا ، آب و پناهگاه دارد و در صورتكيه با سالمسازي محيط شرايط را طوري نامناسب سازيم و موش به اين سه عامل دسترسي نداشته باشد بزرگترين گام را در مبارزه با اين حيوان موذي بر داشته ايم.

-حذف غذا:

پس مانده هاي مواد غذايي موجود در زباله ها بزرگترين منبع غذايي براي موشها مي باشد. لذا بايستي به طور موثر و بهداشتي جمع آوري ، حمل و دفع شوند. جمع آوري و دفع صحيح زباله حدود 65 درصد در كنترل موشها موثر است.

-حذف آب:

در صورت عدم دسترسي به آب موشها در كمتر از سه الي چهار روز از بين مي روند.

-حذف پناهگاه:

موشها تمايل به وارد شدن به اماكن انساني دارند لذا ساختمانها بايد به طريقي ساخته شوند كه از ورود آنها جلوگيري بعمل آيد.

اقدامات بهسازي و بهداشتي:

راههاي خروجي لوله هاي دفع فاضلاب را كه به جوي خيابان باز مي شود با درپوش ببنديد.

هرگونه زباله خشك نظير لوازم اسقاطي كارتن و لوازم غيرضروري را از محيط كار خود دور كنيد زيرا پناهگاه مناسبي براي موشها هستند.

علفهاي هرز حواشي كانالهاي آب و فاضلاب و رودخانه هاي ار از بين ببريد و با زيبا سازي و هرس درختان مقابل مغازه يا محيط منزلتان را تميز نگه داريد.

خانه هاي قديمي و متروكه محله تان را ساماندهي كنيد و وضعيت ساختمانهاي نيمه تمام و رها شده اطراف منزلتان را بخواهيد تا مشخص كنند.

ديوارهاي گلي منزلتان را با ديوار آجري يا سيماني جايگزين كنيد.

آبهاي راكد را با راههاي مناسب خشك كنيد.

گوني هاي غلات را روي پايه قرار دهيد و هر2 ماه يكبار آنها را جابجا كنيد.

زباله ها را در ظرف در بسته و ر وي محلي كه بالاتر از زمين نگهداري كنيد.

اگر از تله استفاده مي كنيد آن را در مسير رفت و آمد موش ها ( محل هايي كه فضله موش ريخته شده يا رد پاي موش مشخص است ) قرار دهيد.

سوراخ ها و شكاف هاي روي ديوار و اطراف پنجره ها و پي ساختمان را مرمت كنيد. سوراخ هاي بزرگتر از 6 ميليمتر ميتواند محل عبور و مرور موشها باشد.

شاخه درختاني را كه به سقف يا ديوار منزلتان نزديك شده است را هرس نماييد.

روش شيميايي:

-استفاده از سموم شيميايي
-استفاده از طعمه مسموم

-استفاده از دور كننده ها

در مبارزه شيميايي نوع موش ، فصل مبارزه ، محل زندگي موش ها ، غلظت سم و انتخاب ماده براي طعمه اهميت زيادي دارد.

به علت آلودگيهاي زيست محيطي معمولاً استفاده از سموم شيميايي آخرين راه حل مي باشد.

در صورتي كه اقدامات بهداشتي و بهسازي به طور كامل موثر نبودند مي توان از سموم مجاز و موثر با مشورت كارشناسان وزارت بهداشت استفاده كرد.

مبارزه شيميايي عليه موشها بايد توسط افراد آموزش ديده و موسساتي كه تاييديه معتبر از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي دارند انجام شود.

 با توجه به افزايش استفاده از مواد منجمد و نوجه به اين كه خريد روزانه مواد براي بسياري از اماكن بخاطر حجم بالا و نوسانات قيمت مواد امكان پذير نمي باشد وجود سرد خانه ها ضروري بنظر ميرسد لذا بد نيست كه توجهي به بعضي مسائل ساختماني ايمني و بهداشتي سرخانه ها داشته باشيم(گزيده اي ازآيين نامه كار ساختمان سردخانه ها):

طبقه بندي انواع سردخانه‏ها

سردخانه‏ها بر دو نوع مي‏باشد :

1 - سردخانه متحرك

2 - سردخانه ثابت ـ سردخانه ثابت مجموعه‏ايست از ساختمان و تاسيسات مناسب كه بتواند مصنوعأ شرايط خاص نگهداري كالاي مورد نظر ( مواد خوراكي و فاسد شدني ) رااز نظر رطوبت نسبي و درجه حرارت و در صورت لزوم‏شرايط اختصاصي مربوط تامين نمايد كه ميتوان به برخي از اين سردخانه ها اشاره نمود

سردخانه توليدي ـ درنقاط توليدمواد غذايي ومحصولات كشاورزي براي جنس يااجناس بخصوصي طرح وساخته مي شود

سردخانه ذخيره‏اي - نزديك به محلهاي مصرف وياتوليد ساخته مي شود تنوع كالا درآن معمولا " زياد نيست كالاي مورد نظر را مي توان در آن نزديك به حداكثر زمان نگهداري توصيه شده در استانداردهاي مربوط ذخيره نمود دفعات ورود وخروج ساليانه كالا درسردخانه كم مي باشد .

سردخانه توزيعي - در مراكز مصرف ويا نزديك به آن قرار دارد . دفعات ورود وخروج وتنوع كالا در آن زياد است .

سردخانه ترانزيتي - در نقاط گمركي ونقاطي كه وسيله حمل و نقل تغيير مي بايد ساخته مي شود . ورود وخروج كالا در آن معمولا " در محصولات بزرگ صورت مي گيرد . مدت نگهداري كالا در آن معمولا " كوتاه است .

سردخانه‏هاي اختصاصي - اين سردخانه‏ها معمولا " در جوار هتلها ، رستورانها ، سوپر ماركتها ، بيمارستانها وساير مراكز كم مصرف ساخته مي شود . ظرفيت اين نوع سردخانه خاص نگهداري در اين نوع سردخانه‏ها مشمول مقررات اين استاندارد نمي باشد . لكن ملزم به رعايت مقررات خاص مراجع قانوني كشور در مورد حفظ بهداشت ونگهداري مواد غذايي مي باشد .

کنه ها در راسته آکارینا که یکی از مهمترین راسته های رده عنکبوتیان است قرار دارند. کنه ها در تمام مراحل زیستی خود از خون و مایعات بین بافتی تغذیه می کنند. بیشتر مهره داران خاکزی بویژه پستانداران به دلیل بو و دمای بدنشان که جاذب این انگل های...

کلیات کنه ها :

کنه ها در راسته آکارینا که یکی از مهمترین راسته های رده عنکبوتیان است قرار دارند. کنه ها در تمام مراحل زیستی خود از خون و مایعات بین بافتی تغذیه می کنند. بیشتر مهره داران خاکزی بویژه پستانداران به دلیل بو و دمای بدنشان که جاذب این انگل های خارجی بوده مورد تهاجم قرار می گیرند. کنه ها در همه جای دنیا پراکنده اند اما بیشتر در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری انتشار دارند و بطور کلی از نواحی گرم استوائی گرفته تا نواحی قطب شمال از انگلهای خارجی مهم انسان و دام بشمار می روند.

کنه ها دارای سه صفت اختصاصی هستند که آنها را از حشرات متمایز می کند. سر ، سینه و شکم در هم ادغام شده و بدن واحدی را بوجود می آورد. فاقد شاخک اند و در مراحل نمفی و بلوغ دارای چهار جفت پا می باشند.

کنه به دو خانواده تقسیم می شوند: کنه های سخت و کنه های نرم

کنه های سخت دارای یک پوشش پشتی سخت که بلافاصله در عقب سرکاذب قرار دارد. این پوشش پشتی در ماده کنه های سخت کوچک و در نر کنه های سخت تمام سطح پشتی را می پوشاند ( کنه های نرم که فاقد این پوشش هستند.)

رفتار:

کنه های سخت بطور معمول مقدار زیادی از زندگی خود را روی زمین ، بیشتر در نواحی مرتعی یا گیاهان در انتظار میزبان سپری می کنند.

برخی گونه های کنه های سخت تمام عمر خود را روی یک میزبان می مانند این کنه ها را انگل های یک میزبانه می نامند.

برخی دوران نوزادی و نمفی را روی یک میزبان و دوران بلوغ را روی میزبان دیگری می گذرانند این کنه ها را انگل های دو میزبانه می نامند.

اما بطور عموم کنه های سخت سه میزبانه هستند و دوران نوزادی ، نمفی و بلوغ را روی سه میزبان می گذرانند.

عوامل آب و هوا:

دما یک عامل موثر برای رشد کنه ها می باشد کنه های سختی که تغذیه نکرده اند می توانند هوای سرد زمستان را در مخفی گاهشان تحمل کنند اما کنه های تغذیه کرده و تخمها مقاومت کمتری دارند. هوای گرم بهار و تابستان باعث بیشترین فعالیت کنه ها می شود.

بطور کلی کنه های سخت از هوای مرطوب آسیب نمی بینند و معمولاً در وضعیت خشکی سریعاً می میرند. در صورتیکه کنه های نرم در وضعیت های بسیار خشک زندگی می کنند.

تغذیه:

اغلب کنه ها دارای طیف وسیعی از حیوانات میزبان هستند. فقط گونه های کمی برای تغذیه از روی یک گونه میزبان خاص اولویت محسوسی قائل می شوند.

کنه ها روی پستانداران ، پرندگان ، خزندگان و بعضی دوزیستان تغذیه می کنند. هنگام تغذیه کنه ، هیپوستوم دندانه دار خود را درون شکافی که بوسیله کلیسر ایجاد نموده داخل می کند خونخواری کنه های سخت چندین روز طول می کشد.

تخمگذاری:

کنه های سخت بطور مشخص در یک نوبت چندین هزار تخم حدود 18000 عدد قبل از مرگ می گذارند اما کنه های نرم پس از هر نوبت خونخواری تعداد کمی تخم می گذارند.

سیر تکاملی:

سیر تکاملی کنه ها در بسیاری از انواع متغیر است اما می توان گفت تمام آنها دارای چهار مرحله تخم ، نوزاد 6 پا ، نمف 8 پا و بالغ می باشند. کنه ها این مراحل را در ظرف 6 ماه تا 3 سال طی می کنند.

طول عمر:

اغلب کنه های سخت برای تکمیل چرخه حیاتی خود از یک تا دو سال زمان نیاز دارند ولی ممکن است این مدت تحت شرایط نامساعد طولانی تر شود.

برخی کنه ها عمر طولانی دارند نظیر اورنیتودوروس تولوزانی که بین 25-20 سال زندگی می کند.

اهمیت بهداشتی:

کنه ها اصولاً انگل حیوانات وحشی هستند و فقط 10 درصد گونه ها روی حیوانات اهلی تغذیه می کنند. اما این گونه های نسبتاً کم باعث ضررهای اقتصادی قابل توجه به گله داران هستند و از نظر پزشکی و دامپزشکی اهمیت زیادی دارند.

کنه ها بعلت داشتن اختصاصات زیر در انتظار و انتقال بیماریها نقش مهمی دارند.

1- قدرت چسبندگی: هنگام تغذیه محکم به میزبان می چسبند و به آسانی تغییر محل نمی دهند.

2- تغذیه آرام : این مسئله فرصت کافی برای انتقال عوامل بیماریزا می دهد.

3- طیف وسیع میزبان: فرصت های کسب و انتقال عوامل بیماریزا را بوجود می آورد.

4- عمر طولانی: این امر شانس دریافت و انتقال عوامل بیماریزا را افزایش می دهد.

5- انتقال از راه تخم: برخی عوامل بیماریزا از طریق تخم به نسل بعدی منتقل می شود.

6- به تغییرات شرایط محیط مقاومت زیادی دارند و مدت ها گرسنگی را تحمل می کنند.

7- استعداد تولید مثل زیاد و بکزائی

8- فاقد دشمنان طبیعی هستند.

اهمیت اقتصادی:

گزش کنه ها موجب ناآرامی و ناراحتی حیوانات می شوند. دام ها سعی می کنند با خاراندن خود و مالش بدن به در و دیوار و گاز گرفتن پوست موجب تسکین درد و خارش و سوزش خود شوند. با این اعمال خود میتواند صدمات جدیدی به بدن دام ها خصوصاً پوست آنها وارد آورند بعضی از حیوانات در اثر شدت درد ممکن است تلف شوند.

پوست دام ها در اثر گزش کنه ها اغلب طوری صدمه می بیند که حتی بعد از التیام زخم ها نیز ارزش آن از نظر صنعت چرمسازی کاهش می یابد. در اثر گزش کنه ها در نزدیکی سم و دخالت میکروب های مختلف در برخی موارد گندیدگی سم و لنگش عارض می گردد. در صورت عدم مداوای عوارض یاد شده ،دام ها ممکن است تلف شوند و خسارات اقتصادی ناشی از آلودگی کنه ها افزایش یابد.

در اثر تغذیه کنه ها از دام ها ، حیوانات مبتلا کم اشتها ، ضعیف و لاغر شده دچار کم خونی می گردند در نتیجه تولید شیر ، گوشت و پشم کاهش می یابد ، کیفیت گوشت ، شیر و پشم دام های مبتلا نیز تنزل پیدا می کند.

مبارزه:

قبل از انتخاب روش مناسب مبارزه با انگل ها ابتدا باید نحوه آلودگی ، شدت آلودگی ، نوع آلودگی ، موقعیت محلی ، وضع آب و هوای ناحیه ، امکانات موجود و عوامل مختلف دیگر را مشخص و بررسی نمود.

مبارزه می تواند به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام شود. روش اول استفاده از سموم شیمیایی به روش های مختلف ، سمپاشی اماکن و استعمال آن در روی سطح بدن دام و روش دوم عبارت است از ایجاد اختلال در محیط زیست انگل ها و اقدامات موثری که باعث مرگ انگل ها شود.

· ساختن اصطبل های مناسب با سطوح قابل شستشو و ضد عفونی

· تمیز نگهداشتن محیط دامداری

· تمیز نگهداشتن سطح بدن دام ها بوسیله شستشو ، تیمار و غیره

· تغذیه مناسب و مدیریت صحیح پرورش دام

· مداوای حیوانات بیمار و انجام واکسیناسیون های لازم و ایجاد قرنطینه

· سوزاندن علف های هرز که ممکن است محل تجمع انگل ها باشند.

· محصور کردن و تقسیم بندی مراتع و تعلیف دام بطور متناوب

· ممنوع کردن چرا در مراتع آلوده

مبارزه با کنه های نرم:

سم پاشی ابقائی اصطبل ها و اماکن اصلی ترین روش کنترل آنهاست ، مطالعات نشان داده که در فصل شیوع ، مبارزه مناسب و استعمال هر 10 روز سم باعث کاهش 85 درصد از جمعیت فعال کنه ها بوده و در سال بعد از شروع مبارزه هم از حمعیت کنه های آزاد تا حدود 96 درصد کاسته است. همچنین بدلیل اینکه این کنه ها قسمتی از مراحل زندگی خود را در شکاف دیوار و چوب و در جاهای تاریک بسر می برند لذا لازم است در ساخت و نظافت اصطبل و خانه های مسکونی دقت کافی بعمل آید که به آسانی در موقع ضروری بتوان این اماکن را سالم سازی کرد. دیوار خانه ها و اصطبل بایستی صاف و بدون شکاف باشد تا مواد حشره کش تمام سطح دیوار و کف اصطبل و خانه های مسکونی را بپوشاند.

مبارزه با کنه های سخت:

1- حمام دادن یا غوطه ور کردن : بهترین روش برای مبارزه با کنه های سخت می باشد. تمام دام های یک منطقه بایستی مداوماً حمام داده شوند ولی دفعات حمام دادن بسته به سیر تکاملی و نوع انگل فرق می کند و اغلب می بایستی بمدت چندین ماه و به فواصل هر چند روز یکبار حمام دادن انجام شود.

2- گرد پاشی: با استفاده از نوع پوردی سموم انجام می شود. سم را معمولاً می توان از داخل یک قوطی که سرپوش سوراخ داری به آن وصل است روی دام پاشید.

3- اسپری: توسط سمپاش های دستی سمپاشی دام صورت می گیرد.

4- موضعی: سم را در نواحی آلوده یا تمام بدن می مالند.

5- گوشواره یا گردنبند های سمی: بصورت تدخین در تمام سطح بدن پخش می شود.

شناسائي :

ساس تختخواب نام عاميانه نوعي از حشرات است كه : بدني بيضي شكل و به رنگ قهوه اي مايل به قرمز دارندو در سطح پشتي بدن داراي چروكيدگي هاي نامنظمي هستند ...

آشنايي با ساس و مبارزه با آن

شناسائي :

ساس تختخواب نام عاميانه نوعي از حشرات است كه : بدني بيضي شكل و به رنگ قهوه اي مايل به قرمز دارند

در سطح پشتي بدن داراي چروكيدگي هاي نامنظمي هستند

حشره تازه از تخم درامده تقريباً بي رنگ اما بسيار شبيه به فرم بالغ است تنها تفاوت انها در كوچك بودنشان است.

پس از خونخواري ، حشره بالغ به رنگ قهوه اي مايل به قرمز و حشره تازه از تخم درآمده ( كه نمف يا پوره ناميده مي شود ) به رنگ قرمز يا زرشكي در مي آيد.

عادت زندگي و طرز رفتار :

از انسان خونخواري مي كند اما در صورتي كه ميزبان انساني در دستري نداشته باشد از خون پرندگان و جوندگان نيز تغذيه نمايد.

شب هنگام زماني كه ميزبان در خواب است خونخواري مي كند و بعد از آن به پناهگاه خود باز مي گردد.

به هنگام روز داخل درزها و شكاف هاي كف و ديوار اماكن وسايل چوبي ، تختخواب ، تشك، زير قاب عكس ها ، كاغذ ديواري ولابلاي صفحات كتاب و كاغذ و نيز درون پشتي ها و پشت قرمز ها مخفي مي شود .

اهميت بهداشتي :

خونخواري از انسان

-ايجاد خارش و كهير و در نتيجه بر هم خوردن آرامش و آسايش انان

-ايجاد بوي نامطبوع در اثر ترشح نوعي ماده روغني از بدنشان

چگونه به وجود آلودگي پي ببريم:

مشاهده لكه هاي خون و نقاط تيره رنگي كه در اثر مدفوع توسط حشره روي ملافه، تشك، لباس خواب و ديوار ايجاد مي شود .

استشمام بوي نامطبوع انها در مواردي آلودگي شديد.

انتشار آلودگي

ساس از راه لباس ، تختخواب ، لوازم خواب و مبلمان دست دوم و نيز راه چمدان مسافران به اماكن تازه و غيره آلوده راه پيدا مي كند .

رعايت اصول بهداشتي مثل :

1- بخارشوئي تشك هاي خوشخواب.

2- تكاندن تشك هاي معمولي و سنتي و همچنين بالش ها و كشيدن جاروبرقي بروي آنها .

3- شستشوي منظم و تعويض مداوم ملحفه و روبالشي .

4- جارو كشيدن روزانه منزل ، مبلمان و اثاثيه داخلي منزل بخصوص لابلاي فرو رفتگي ها و چين خوردگي هاي انها با استفاده از جاروي برقي.

5-تعمير شكاف هاي موجود در گچ ديوار.

5-تعمير برامدگي هاي ايجاد شده در كاغذ ديواري .

6-رنگ اميزي و تعمير لوازم قديمي چوبي بخصوص محكم كردن اتصالات ميان قطعات.

7-گذراندن شعله شمع از زير فنر هاي تختخواب و درزها و شكاف هاي ان در صورتي كه فلزي باشد.

8-استفاده از سموم موثر و مجاز بهداشتي .

9-مشورت با مراكز بهداشتي و شركت هاي متخصص در مبارزه با حشرات و جانوران موذي در اماكن عمومي كه داراي مجوز معتبر و رسمي از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي باشند .

مشخصات و خواص : داراي خاصیت ضدعفونی کننده با اثر سریع بر روي فعالیت میکرو ارگانیسم ها می باشد . گاز کلرموجود در این محلول توانایی کشتن اغلب باکتریها ، مخمرها ، ویروسها و پروتوزوئرها را دارد

.عوارض : تنفس بخار هیپوکلریت و گاز آزاد شده آن باعث سرفه و تحریک شدید دستگاه تنفس می شود و این خاصیت خصوصاً در هنگام استفاده همزمان اسیدها و مواد اکسید کننده تشدید خواهد شد . همچنین داراي اثر تحریک کننده بر روي پوست نیز می باشد که در صورت تماس بایستی موضع با آب فراوان شسته شود .

/ موارد مصرف : محلول بصورت رقیق شده   تا حداکثر 1% جهت ضدعفونی و شستشوي زمین ، کف  دیوارها تمامی قسمتهاي متشکل از سنگ ، دستشویی ، توالت ، حمام و ... در کلیه بخشها بکار برده می شود . همچنین در مواردي که خون و مایعات آلوده بر روي سطوح پاشیده شوند بایستی شستشو انجام

شود .نکات قابل توجه : محلول بایستی بصورت تازه و روزانه تهیه و مصرف شده و از مصرف محلول رقیق شده پس از گذشت 24 ساعت پرهیز شود . زیرا ماده اثر بخشی خود را از دست می دهد . همچنین از مصرف ماده با غلظت بیش از 1% ما را در سایت مهندسی بهداشت محیط دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : نظام الدین منگلی زاده epa بازدید : 673 تاريخ : دوشنبه 1 مهر 1392 ساعت: 1:04